ការដោះស្រាយបញ្ហា

គោលនយោបាយទន់ជាទូទៅវាមានលក្ខណៈងាយស្រួលជាង គ្រាន់តែអត្ថប្រយោជពីធនធានព្រៃ មានការផ្លាស់ប្តូរបន្តិចបន្ទួច ទៅលើព្រំប្រទល់ទីជម្រក© Lauri Kovanen

បទពិសោធន៍អាចបង្រៀនមនុស្សឱ្យដឹងថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ វាជាទម្រង់នៃអភិបាលកិច្ចល្អ និងដើម្បីជៀសវាងជម្លោះនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ចផ្ទាល់ខ្លួន ភាពអត្មានិយម ឬក៍អសមត្ថិភាព ដូច្នេះហើយទើបតម្រូវឱ្យប្រជាជនរៀនពីរបៀបការពារធនធានដ៍សម្បូរបែបនៃធម្មជាតិ។ ដូចនៅក្នុងកិច្ចការមនុស្សធម៌ តម្លាភាព សមធម៌ និងការអត់ឳនគឺជាការងារដែលប្រសើជាងការជ្រុលនិយម។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះផ្ទៃដីភាគច្រើនត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមនុស្ស ហើយភាពសម្បូរបែបនៃធម្មជាតិហាក់បីដូចជាទទួលបានការការពារយ៉ាងប្រសើ ដោយយ៉ោងទៅលើអត្ថប្រយោជន៍របស់ពួកគេ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយ មិនត្រឹមតែរុក្ខជាតិហូបនិងមើលភាពយន្តធម្មជាតិ ប៉ុន្តែក៍អាចរីករាយនិងការទស្សនាក្រុមសត្វដ៍ទៃទៀត ជាមួយកន្លែងដែលអនុវត្តជាក់ស្តែងដូចជាការចិញ្ចឹមពួកគេដែរ។ វាក៍អាចបញ្ជាក់ឱ្យប្រជាជនបានដឹងពីភាពស្មុគស្មាញដែលនិងអាចកើតឡើង ទាំងពីរ ទាំងសង្គម និងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ដើម្បីគ្រប់គ្រងភាពសម្បូរបែបនៃធនធានធម្មជាតិ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានៃការលូតលាស់នៃដំណាំ។ ការយល់ដឹងពីសារៈសំខាន់នៃការគ្រប់គ្រងទ្វេដើម្បីផ្សព្វផ្សាយទៅដល់សហគមន៍មូលដ្ឋាន។

ប្រភេទសត្វដែលមិនធ្លាប់ស្គាល់

អ្នកអង្កេតរបស់សហភាពអឺរ៉ុបអាចរៀបចំដើម្បីជួយរដ្ឋាភិបាល

ប្រភេទមួយចំនួនពេលខ្លះត្រូវបានគេណែនាំ មិនថាដោយចេតនាឬចៃដន្យពីតំបន់ផ្សេងៗ ដែលពួកវាមិនមានដើមកំណើតពីធម្មជាតិនៅក្នុងតំបន់។ ទាំងនេះគឺពិបាកគ្រប់គ្រងខ្លាំងណាស់ប្រសិនបើវាមានការរីករាលដាលលឿននិងមិនត្រូវបានការពារ (ឧទាហរណ៍ប្រភេទសត្វដែលមានក្នុងទឹក រួមទាំងរុក្ខជាតិទឹក)។ ប្រសិនបើពួកគេបំផ្លាញប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ពួកគេគួរតែត្រូវយកចេញ។ អ្នកជំនាញសម្រាប់អភិវឌ្ឍនៅអូសេអានី។ ប្រជាជនក្នុងតំបន់ជាពិសេសអ្នកប្រមាញ់ អ្នកនេសាទ និងអង្គការបានចំណាយពេលរបស់ពួកគេដើម្បីរួមចំណែកធ្វើការសង្កេត តាមដាន និងធ្វើយុទ្ធនាការណ៍កំចាត់។ ដើម្បីឱ្យយុទ្ធនាការមានប្រសិទ្ធភាព និងនិរន្តរភាពសង្គម សាធារណជនត្រូវយល់ពីផលប្រយោជន៍ពីប្រភេទទាំងនោះ ត្រូវដឹងថាប្រភេទសត្វដែលត្រូវបានណែនាំ និងប្រភេទត្រូវបានយកចេញតាមវិធីមនុស្សធម៌។

ការគ្រប់គ្រងសត្វល្អិត និងសត្វល្អិតចង្រៃ

សត្វកណ្តុលគឺពេលខ្លះពិបាកក្នុងការដកចេញពីក្រុមម្ហូបអាហារ ©Torook/Shutterstock

បញ្ហាសង្គមមួយចំនួនស្រដៀងនិងគ្រប់គ្រងសត្វចង្រៃនិងសត្វល្អិត។ ការគ្រប់គ្រងពេលខ្លះត្រូវការពារជីវិតមនុស្ស ទ្រព្យសម្បត្តិ និងមុខរបរសម្រាប់របស់ប្រជាជន ក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ហើយមនុស្សកំពុងប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រភេទសត្វដទៃទៀតដែលស៊ីដំណាំ ឬប្រើប្រាស់សត្វព្រៃប្រកបដោយនិរន្តរភាព។ ប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុងពិភពលោកបាននិងកំពុងបន្តវិធីសាស្ត្រប្រពៃណីដើម្បីគ្រប់គ្រងភាពសម្បូរបែបនៃធម្មជាតិ តាមរយៈការអត់ធ្មត់លើសត្វដែលបង្កបញ្ហា និងការជឿលើវប្បធម៌ដែលអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេនៅបន្តការអនុវត្តនៅតាមតំបន់គ្រប់គ្រងរបស់ពួកគាត់។ នៅកន្លែងផ្សេងទៀតដែលមានផលប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីខ្លាំង និងបង្កើតហានិភ័យដល់សត្វព្រៃកម្រ និងជិតផុតពូជ ដូចជាបក្សីដែលធ្វើសំបុកដី លុះត្រាតែមានការគ្រប់គ្រងបានត្រឹមត្រូវ។ សូម្បីតែកន្លែងដែលប្រភេទសត្វមិនត្រូវបានគេអត់ឱនក៏ការគ្រប់គ្រងដែលពេញចិត្តនឹងត្រូវបានរាប់បញ្ចូលសម្រាប់ហេតុផលមនុស្សធម៌និងសេដ្ឋកិច្ច មិនរាប់បញ្ចូលសត្វចង្រៃនិងសត្វល្អិត។ ជម្រើសមួយទៀតដើម្បីកាត់បន្ថយការកើនឡើងនៃចំនួនសត្វចង្រៃ និងសត្វល្អិតផ្សេងៗទៀត គឺតែទាក់ទាញប្រជាជនដែលចិញ្ចឹមសត្វលក្ខណៈឯកជន ជួយក្នុងការកំចាត់សត្វចង្រៃទាំងនោះ។ នៅក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ វិធីសាស្ត្រសំខាន់ដែលអាចការគ្រប់គ្រង ការការពារ និងរក្សាអ្វីដែលកំពុងមាន ឧទាហរណ៍ការកំណត់តំបន់គ្រប់គ្រង និងអភិរក្សប្រភេទសត្វដែលមាននៅក្នុងតំបន់នោះនិងមិនបង្កបញ្ហាអ្វីឡើយ។ ការយកប្រភេទសត្វឬរុក្ខជាតិផ្សេងៗមួយចំនួន (លើកលែងតែពពួកបង្ករោគ) គឺវាមិនងាយសម្របខ្លួនទៅនិងបរិបទថ្មី។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៍ដោយ ជាទូទៅធម្មជាតិវាអាចបង្កើតឡើងវិញដោយខ្លួនឯង នេះជាលទ្ធិផលនៃការគ្រប់គ្រងកំណើនជាថ្មីទៀត។​

ដំណោះស្រាយដោយធម្មជាតិ

ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការតភ្ជាប់សម្រាប់ព្រៃឈើ ជីវៈចម្រុះនិងការការពារទឹកជំនន់សម្រាប់ការកើនឡើងនៃការតាំងទីលំនៅ អង្គការសហភាពអន្តរជាតិដើម្បីអភិរក្ស​ © IUCN

ដំណោះស្រាយផ្អែកលើធម្មជាតិគឺជាវិធីសាស្រ្តមួយសម្រាប់ការអភិរក្ស ការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងការស្ដារឡើងវិញនូវប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ធម្មជាតិនិងកែប្រែតាមវិធីដែលផ្តល់នូវសុខុមាលភាពមនុស្ស និងជីវៈចម្រុះ។ ឧទាហរណ៍៖ តម្លៃនៃការស្តារសុខភាពប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដីសើមអាចតិចជាងការចំណាយលើការសម្អាតទឹកពីប្រព័ន្ធដែលខូច ជាពិសេសនៅពេលផលប្រយោជន៍ដូចជាតម្លៃសកម្មភាពស្តារឡើងវិញត្រូវបានពិចារណា។ ដំណោះស្រាយអាចមានការប្រែប្រួលទាក់ទងនិងទំហំខុសគ្នា ពីទំហំធំ និងរយៈពេលវែង ដូចជាតួនាទីនៃការដាំដើមឈើឡើងវិញសម្រាប់រក្សាទុកកាបូន និងកាត់បន្ថយការជន់លិច រហូតដល់តូចនិងរយៈពេលខ្លី ដូចជាការដាំបន្លែសម្រាប់សត្វល្អិតចង្រៃនៅក្បែរដំណាំដែល សត្វព្រៃនិងស៊ីសត្វល្អិតទាំងនោះ។ ដំណោះស្រាយពាក់ព័ន្ធនឹងវិធីសាស្រ្តដែលផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីជាជាងសរីរាង្គនីមួយៗឬក៍ក្រុម។ ឧទាហរណ៍៖ការប្រើពពួកដង្កូវ (nematodes) ជំនួសឱ្យថ្នាំសំលាប់សត្វល្អិតដែលមានជាតិពុលដើម្បីកំចាត់សត្វល្អិត មិនអាចជៀសផុតពីពុលសត្វដែលស៊ីខ្យងទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងការចម្លងរោគទឹកដែលធ្វើអោយការចំណាយកើនឡើង។